تحقیق ارزش های سیاسی در معنای زندگی و اندیشه ی حضرت علی(ع)

مقدمه

بهترین وسیله ی تهذیب نفس، محبت اهل بیت می باشد. ما از خدای منان توفیق جستیم و بر آن شدیم تا مقاله ای به مضمون :” ارزش های سیاسی در معنای زندگی و اندیشه ی حضرت علی(ع)“ به ساحت مقدس الهی و همچنین امام زمان (عج)، تقدیم نماییم. این كار به طور كلی چندین هدف داشت. اول ان بود كه مورد قبول درگاه الهی و رضای او هر چه بیشتر قرار گیریم زیرا بدون رضای خدا و توكل به سوی او، هر كاری ناقص و به اصطلاح ابتر می باشد. لذا سخنی كه پیرامون زندگی علی(ع) است و همه اش صحبت از حق و خدا بوده است، اگر با یاد خدا و توكل به او و هدف نزدیكی هر چه بیشتر به خود او صورت نگیرد! اصلا سزاوار نمی باشد.
و دوم انكه به عنوان یك بنده‌ی خدا، توانایی و استعداد خود را صرف شرح مختصری بر زندگی حضرت علی(ع) كرده باشم. كه نزدیكی به اهل بیت، بهترین راه تهذیب نفس است و تهذیب نفس موجب قرب الهی و خشنودی او می شود.
سوم این بود كه یك بار دیگر زندگی حضرت علی(ع) را مرور نماییم و بیشتر، رفتارهای ایشان را كه مربوط به سیاست و حكومت آن زمان می شود، مورد بررسی قرار دادیم و ارزش هایی را كه امام علی(ع) در برخورد با حكومت(حكومت خود و یا دیگری) حال در زمان رسول خدا، حال بعد از سقیفه و خلفای سه گانه و حال در زمان حكومت طلایی خود مورد توجه قرار دادند، تحت عنوان ارزش های سیاسی بررسی نماییم. در اصل ما در این مقاله از ابتدا می خواستیم كه زندگی امام علی(ع) را بررسی كنیم، ولی از آنجایی كه می‌بایست موضوعی انتخاب شود و و متناسب با آن بحث شود، سعی كردیم به بیان اخلاق توأم با ارزش ها آن هم در رفتارهای سیاسی امام مثلا در فصل اول، نقش وی در زمان رسول خدا و سیاست آن زمان و یا در فصل دوم رفتار امام علی در واقعه ی سقیفه و خلفای سه گانه و در فصل سوم خود حكومت امام، كه می‌بایست با توجه به آن زندگی امام علی(ع) را مرور كنیم، بپردازیم. همچنین هدف و انگیزه دیگر ما از بررسی رفتارهای سیاسی امام ، این بود كه این موضوع، موضوعی پر بار و متناسب با جهان امروز می باشد و نقش علی (ع) در سرنوشت امت و رفتارهای سیاسی ایشان، افق های سیاسی بسیاری را بر روی همه ی افراد جامعه، در امروز و فردا و در داخل دستگاه حكومت و یا خارج آن، می گشاید. در مورد استفاده ی ما از قرآن و نهج البلاغه می توان گفت كه بیشتر از قرآن در وقتی كه در فصل اول راجع به حقیقت امام و شخصیت حضرت بحث می كردیم، استفاده كرده و از مقولات اخلاقی و سیاسی نهج البلاغه نیز بیشتر از سایر قسمت های این كتاب شریف، به خصوص در مورد عملكرد امام با دشمنان سه گانه ی دوران حكومتش در این تحقیق، استفاده شده است. هدف نهایی هم این بود كه بعد از مرور سه فصل زندگی حضرت كه متناسب با آن ما سه فصل اول خود را آوردیم، در آخر ثابت شود كه علی(ع) دارای سیاستی پیوند خورده با ارزش ها داشت و اینكه آن ارزش ها كدامند؟ باید خواننده این مقاله را بخواند و به طور پراكنده آن ارزش ها را بیابد، هر چند به طور فشرده ارزش ها در قسمت جمع بندی و نتیجه گیری این تحقیق نه به صورت موردی بلكه در قالب متونی مثلا «یك پیام برای سیاستمدار» امروز آورده شده است.
ارزش هایی كه در این مقاله ذكر شده، ان هم در امر مهم سیاست در برابر همه ی ارزش ها بسیار ناچیز خواهد بود. در حال در این جا لازم است كه اندكی به تناسب و نحوه ی تطبیق موضوع با متن نیز اشاره ای داشته باشیم تا ابهامی رو به روی خواننده قرار نگیرد. همان طور كه گفته شد چون سه فصل زندگی امام علی(ع)، وحدت و مكتب و عدالت بود. ما سه فصل خود را بر شعار این سه اصل بنا نهادیم. و در فصل اول پس از گفتن یك سری از مقدمات واجب و توضیحاتی پیرامون شخصیت امام علی(ع) كه نحوه ی شكل گیری مكتب امام را می رساند، به نقش امام در سیاست های زمان پیامبر و نقش اساسی وی در آن زمان نیز اشاره ای كردیم كه تا اوایل فصل دوم نیز این بحث طول كشید. در فصل دوم و سوم نیز سعی شد كه متناسب با شعار وحدت و عدالت كه بزرگترین ارزش های سیاسی امام در دوره قبل از خلافت خود و در هنگام حكومت خود بودند، ارز ش های سیاسی را تا جائیكه در توان داشتیم بسط دهیم. ما از آوردن بخش اول این مقاله كه به ظاهر ربطی به موضوع ما و ارزش های سیاسی ندارد، چند دفاع داریم. اول اینكه در كنار بحث های پیرامون امام علی(ع) و شخصیت وی و اثبات امامت و … ما كاملا به رفتار امام علی(ع) در زمان پیامبر و سیاست‌های وی و نقش علی(ع) در آن اشاره داشته ایم. و دوم اینكه آیا خواننده‌ای كه امام علی(ع) را نشناسد از خود نمی پرسد كه علی(ع) كه این همه شگفتی در عرصه ی حیات خویش نثار جهانیان كرد، چگونه و توسط چه كسی شخصیتش شكل گرفته است ؟ این همه ارزش از كجا در وجود این چنین انسانی نمودار شده است؟ از پاسخ به این سئوالات هم كه بگذریم به عنوان مقدمه و رابطه منطقی بین مطالب و حسن نوشته و زیبایی آن هم كه شده باشد، می بایستی شخصیت علی(ع) را كاملا بررسی نماییم. وقتی راجع موفقیت سیاستمداری در تاریخ بحث می كنیم، اول می رویم سراغ مكتب و تحصیلات وی، حال چگونه راجع به بزرگ ترین سیاستمدار تاریخ بدون توجه به مكتبش حرف بزنیم؟! در هر حال خواننده محترم می تواند در صورتی كه می خواهد متن را كاملا مطابق با ارزش ها در سیاست ببیند، حواس خود را بیشتر بر روی فصل دوم به بعد متمركز كرده و توضیحات پیرامون شخصیت علی(ع) و یك امام را مقدمه تلقی نماید. در آخرین فصل نیز هدف و انگیزه ی ما بررسی ارزش های سیاسی نه به طور پراكنده كه در تحقیق موجود است، بلكه به صورت اختصاص در یك بخش، در جهان امروز است. هدف ما از آوردن سخن آخر نیز دو چیز بود كه اولا توصیه‌هایی جهت توسعه ی نهج البلاغه داشته باشیم و دوم اینكه مشكلاتی در حین انجام تحقیق با آن رو به رو بودیم ذكر كنیم. بیان مشكلات را می توانستیم در همین متن مقدمه ذكر كنیم، كه دیدیم اگر در پایان باشد می تواند بهتر باشد. در این روند و روال سعی شده است كه به جای اینكه زیاد بر باطل حمله بریم، از حق دفاع بیشتری نماییم! لذا همین اصل بود كه موجب شد ما ابتدا، به بیان ارزش های درون نامه ی امام به مالك اشتر و دستگاه امام علی(ع) قبل از حمله‌ها و جنگ های امام با باطل بپردازیم. هدف آن بود كه همانطوری كه دفاع از حقیقت مهم تر از حمله بردن بر باطل است، ما نیز با ذكر ارزش ها از دیدگاه امام علی(ع) در دستگاه سیاسی و نامه ی تاریخی وی به مالك اشتر قبل از جنگ ها با باطل، بتوینیم این ارزش كلی را یار و یاور باشیم. در كل از خدای تبارك و تعالی در تمام طول انجام این تحقیق خواستار بودیم كه دل ما را صاف گرداند و باطن دل ما را بر حقیقت پایدار سازد و رحمت خود را بر رفتار ما نازل كند. در هر حال از خداوند منان خواستاریم كه این سخنان ما را درباره ی حیدر ولایتش بپذیرد و همه ما را به كمالات بالاتر رهنمون سازد. و دقت ما را در كارها افزایش دهد. تا مانند امام علی(ع) رفتار نماییم و با دقت سخن گوییم و ” نه“ و بلی گوییم. درست مانند امام علی(ع) كه در هنگام شور و شوق مردم و فشار ان ها جهت به خلافت رسیدن امام، ایشان برای مخالفت با مرگ عثمان(به عنوان فاكتور حاكم) و جنجال ها ” نه“ گفت و در آخر چون دید ارزش وحدت بهتر قرار است احیا شود، بی طمع حكومت را پذیرفت. برای اینكه از مضمون مقدمه خارج نشویم. سخن را به درازا نكشانیده و بر خدا توكل كرده و قضاوت را به شما خواننده گرامی وا می گذاریم. همچنین ما بخشی ضمیمه مانند كه مضمومنش موردی كردن نتایج با انگیزه ی راحت تر كردن نتیجه برداری از متن توسط خواننده و روشن تر شدن بهتر نتایج است در آخرین مطلب این تحقیق آورده ایم. امید است كه مورد قبول قرار گیرد.

فهرست مطالب
مقدمه
در آمدی بر علی (ع)

فصل اول
«پیرامون علی (ع)»
پرورش نور
شخصیت علی (ع)

فصل دوم 
«گنج خفته»
گنج خفته
تراژدی سقیفه

فصل سوم
«حکومت خیر»
چگونگی بازگشت
اخلاق سیاسی در اندیشه امام علی (ع)
اخلاق سیاسی در رفتار امام علی
نامه ای معرف شخصیت
دستگاه سیاسی از دیدگاه امام علی (ع)
ارزش ها در جنگ

فصل چهارم 
«دیروز،‌امروز، فردا»
دیروز، امروز، فردا
جمع بندی و نتیجه گیری
آنچه گذشت …
پیامی برای سیاستگذار امروز!
سخن آخر
فهرست منابع